THIL TAK LEH TAK LO

V.L. Ngaihmawia

Mihring hi kan ropui dân leh siamtuin min lo siam dân hi ropui tak a ni e, thil siam dang chu sawi loh, mahni mihringpui meuhte pawh ziritrna eng emaw pein thui tak thlengin kan kaihruai thei a, kan ziritrna a dik a, a tak ngei a nih phei chuan sang takah kan invawrh kang chho thei a; kan zirtirna a tak loha, dawt hmanga kan kahruai lahin mi dang tam takte nen pawha chhiat rup theihna neiin kan han inkaihruai ṭhin a ni a, a kawng ṭha lo lama kan hruai vek vek a nih phei chuan, “A sawp chu nasa tak a ni,” tih ang a ni.

         Pathianin khawvel a siam dan Mosia ziak hi i lo chhui zau teh ang u. Amah Mosia hi Israel-ho saltânna hmasa ber Aigupta rama piang a ni a, a chanchin lam chu chhui thui lo mai ila, kan thu a sei lutuk loh nân. Aigupta lal Pharoa hnuaiah ani chu sal anga awm ve loin, zalên takin a khawsa ni awm tak a ni.A lo seilian a, a lo puitlin chuan Aigupta ram finna zawng zawng leh an kiang vêla hnamte finna pawh a zir tel ang tih a rinawm bawk.

        Tichuan an thlahtute chanchin mai ni loin Pathianin khawvel leh van lam thil, kan mita kan hmuh phâk zawng zawng leh kan hmuh phâk loh thleng pawhin a siam dan chu tuteho finna emaw a zir aṭangin a rawn ziak chhuak ta a ni. A thu ziak han en hian a fing hlea a lan laiin a fin ziktluak lohna erawh a lo lang leh ṭhin a ni.

         A thu bul ṭannaah chuan, “A tirin Pathianin lei leh vân a siam a,” a han ti a (Gen. 1:1). Tûn hmaa Mingoho lehlin Mizo ṭawng Bible-ah chuan he mi bung bulah hian, “B.C 4004,’ tih hi a chuang a ni. A chang dawtah chuan, “Lei hi a chhiaa a ruak ngawt a ni a; tui thuk tak chung chu a thim mup a. Pathian Thlarau chuan tui chungte chu a awp reng a,” a han ti a (Gen. 1:2). A thil siam dân tinreng hi fel taka hre fai vek ang hrima sawi kim a tumna leh Israel-te finna chuan hnam dang zawng zawng finna a khum a ni, an tih theihna tura Juda-te finna leh an sakhua chu hnam dang zawng zawng sakhua aia a chungnunzia lantir a tumna lamah hian kan sawi tawh angin a fin ziktluak lohna a lo lang leh ṭhin a ni.

Lei hi a chhiaa a ruak ngawt a ni-

       He lai thu han en hian, “lei hi a chhia,” a tih hian, a la awm lo hrim hrim tih a sawina em ni ang a, lei chu a lo awm tawh sa a, a chhûngah thil ṭo leh nungcha engmah an la awm loh avanga chhia leh ruak ni ang, tih hi a chiang lo hle. “A ruak,” a tih hi, “a la awm lo,” a tihna angah pawh a ngaih theih ang chu.

Tui thuk tak chung chu a thim-

        “Tui thûk tak chung chu a thim mup a,” a han tih hian, Pathianin eng a siam chhan chu, êng a awm loh avang leh thim hlir a awm vang ni ngei tur a ni a, chumi kan sawi chhan chu, a hmain êng a awm lo a, thim hlir a awm niin a lang a ni; tui thuk tak chung chu a thim mup thu a han sawi hian thil lo lang chiang tak awm chu, Pathian chuan ENG a siam hmasa ber a, eng a siam hma hian tuipui hi a lo awm tawh thu kan hmu a, tui hi siam ngai loin a lo awm sa a ni ang maw? Tia ngaihtuah theih a ni. Mihringte’n kan mamawh em em leh a tel loa kan awm theih loh thil pawimawh lutuk mai TUI chu Mosia ziak aṭang chuan siam ngai loa amaha lo awm sa a ni ve tlat mai a; a sawi hmaih palah han ngaihsak dawn ila, hmasang ata thil lo awm tawh ni si, a awm tih pawh kan hriat ngai loh, kum zabi 19 leh 20-na vela mi thiamin an hmuh chhuah Atom te hi thil ṭangkai em em lo ni si a ni a, mahse mit lâwnga hmuh leh khawih tham a nih loh avanga  kan hmuh chhuah har leh kan hriat chhuah har a ni a. Tui erawh chu chuti ang taka hmuh tham loh leh khawih tham loh khawpa thil hmuh har a ni si lo a, Pathian siam ngai loa amaha lo awm sa tih mai chi niin a lang a ni. Pathian siam loh thil pahnih chiang taka kan hmuh leh kan hriat theih chu THIM leh TUI hi an lo nih chu!

Pathian thlarauin tui chung a awp reng-

        Hetah hian “Pathian thlarau chuan tui chungte chu a awp reng a,” a tih avang hian thil siam engkim mai lo siamtu Pathian chu THLARAU a nih thu a tar lang tel nghal a, thlarau chu mita hmuh theih loh leh benga a thawm pawh hriat theih loh niin, khawih theih a ni lo bawk a. Engkim siamtu Pathian chu lo awm tawh sa leh tuna awm mek leh lo la awm tur pawh niin kumkhaw tlaitluana mi nung a ni tih a lang thei. Chu Pathian, engkim siama dintu chu ‘thlarau khawvel mi,” a ni.

Eng lo awm rawh se-

      Pathianin eng a siam hian, ṭawngkain, “… lo awm rawh se,” a ti niawm takin a ziak a (Gen. 1:3), tichuan a lo awm ta mai ni awmin a lang. Eng leh thim chu a ṭhen fel a, eng a han en chuan chuan ṭha a ti  hle tih kan hmu a (Gen. 1:4). Eng chu “Chhun,” a vuah a, thim chu “Zan,” a vuah bawk a, tih a ni a (Gen. 1:5). Pathianin ni khat nia a siam chu “Eng,” a ni a, thim leh eng a ṭhen fel chu chhun leh zan vuahin a zo ta a ni.

      He ni khat nia thil lo lang pakhat, sakhaw rindan leh pawm dan siamtu kan hmuh chu, “tlai lam a awm a, zing lam a awm bawk a, a ni khatna chu,” tih ṭawngkam hi a ni. Pathian chuan eng a siam tih kan hmu ngei a, eng a awm tawh chuan thim leh eng chu chhun leh zan tiin ṭhen fel theih zawng a ni ngei ang. Mahse, ni khatna, ni hnihna, ni thumna, tia ni awm zat chhiar nghauh nghauh theihna turin ni khat nia Pathianin eng a siam kha eng eng nge ni ta ang? Ni leh a vela inherho (Solar System) an la awm bawk si lo a! Ni khi kan awmna lei leh a dangte’n an kal hual a, anmahni an vir bawk a. Kan awmna lei hi a axis-ah kaihbu anga vir a ni a, chu chuan ni khat, ni hnih, tia chhiar theihin chawlhkar ni kan nei chauh a ni si a.

     Chutichuan, Mosia hian a chenna Aigupta ram finna leh an dep vela hnam awmte finna a zir aṭangin an hnam leh an sakhua chu hnam dangte sakhua leh an finna lehkhalh ṭhak tur khawpa he lehkhabu hi Pathian hriattirna anga hnam rilru pu tak chunga a ziak a ni tih a lang chiang hle a ni. Kan la chhui chho zel ang.