Editor Picks


widgeo.net

Saturday, October 4, 2014

SAKHAW CHUNGCHANGA INKAWMNA - 8

56. Zawhna   : Chuti chu Israel thlah kan ni lo reng reng i tihna a ni maw?
    Chhanna  : Ni e, Israel thlah chu sawi loh, Adama thlah pawh kan ni ve lo a ni. A hmaa kan sawi tawh ang khan Israel thlah kan ni lo a, a chhan chu Israel ram chu B.C 722 kumah Assuria lal Salmanesser-a chuan runin a hneh a, salah a hruai bo ta hlawm kha a ni a. Chu mi hun hma daih B.C 770 kum emaw, a hnu lam hretah emaw Chinese mi thiamte’n a thlan an hai chhuah Zo mi ṭhapa emaw kha a thi tihna a ni a, chu chuan Israel hnam leh Juda hnam chu Kanan rama an la awm khawm vek lai pawh khan Mizo pi leh pute chu China ramah an lo awm daih tih a tichiang em em a ni.
                             Chu mai pawh a la ni lo a, kum tam tak kal ta B.C. 8000 vel laia Kom hnam chanchin ziaktu pakhat chuan mihring siam hla Pu Sobuia’n B.C 2000 kum vela a lo phuah a tarlang nghe nghe a. Chu hla chu-
                             “Mi inthan ka hril tang ning la ja-ah,
                             A kung hrui chhui tang ning la ja-ah;
                             Minu leh mipa aw lei ranot sei a,
                             Mi inthawkna ti tang ning e ja-ah,”

                     tih a ni. He hla hi B.C. 2000 vela phuah a ni daih tawh si a, chung hunah te chuan Israel hming pawh a la awm lo a, an thlahtu, he hming petu ber Israel-a pawh a la piang lo reng reng a ni. Chu vang chuan Israel thlah chu kan ni lo chiang bal ti ila, kan tisual lo ang (Mizo Chanchin - Col. V. Lunghnema p. 210)

57. Zawhna   : A nih leh nichin lawk maiah khan Adama thlah pawh kan ni lo tih kha i sawi lang zauhin ka hria, i ti em ni kha?
    Chhanna   : Aw, ti e; ka sawi ngei alawm. Adama thlahah chuan keini Zo hnamho zawng zawngte hi chhiar theih loh vek kan ni. Khawvela mihringa a tlem zawk takte hi Adama thlaha chhiar theih an ni chauh ang.
58. Zawhna   : Chuti angin Khawvel mihring hi Adama thlah ni lo awm thei turah ka lo ruat hlei nem, Bible hian mihring piang chhuak tawh reng reng chu Adama leh Evi thlah ni vek tur angin a ziak si a.
    Chhanna   : Ni e ti rawh. Bible ziak aṭanga a lan dan chuan Adama thlah vek ni awm tak a ni a. “Mihring hmasa ber Adama chu mi nung a lo ni,” tih te (I kor. 15:45); “Adamaah chuan mi zawng zawng an thi ṭhin...,” tih te (I Kor. 15:22) kan hmu a. Mihringte chunga thihna lo thleng ṭhin pawh hi Adama anchhia kha niin (Gen. 3:17),  “Vaivut i ni a, vaivutah vek i kir leh tur a ni,” Pathiain a tih vanga thi ṭhin kan niin an sawi a (Gen. 3:19). Mahse Bible châng dang hi han en ve leh ila. Adama chuan a nupui a pâwl a, a lo rai chuan Kaina a hring a tih kan hmu a (Gen. 4:1). Tin, Evi chuan a nau Abela a hring leh tih kan hmu bawk a (Gen. 4:2). Kaina’n a nau Abela a thah khan (Gen. 4:8) Pathian chuan Kaina chu anchhe dawng a nih thu a hrilh a (Gen. 4:11), “Leiah hian tlan bo leh vakvai i lo ni tawh ang,” a ti a (Gen. 4:12). Pathianin Kaina chungchang chuti anga a han puan chuan Kaina chuan mi thah a hlau ta a nih chu (Gen. 4:14).
                           He lai thu hi han chhui zui dawn ta ila. Adama chu mihring hmasa ber lo ni ta sela. A fate pahnih chuan an farnute lo chu nupuia neih tur tu nge awm chuang ang. An farnute tan pawh an nuṭate lo chu tute nge pasalah an neih chuan ang le? Chu vangin Kaina chuan, “Tupawh mi hmu apiangin mi that mai ang?” a tih khan amah hringtute thah nge a hlauh a, a pianpui unaute thah nge a hlauh, an fate thah? Chuti ang a nih loh a, an thisen zawmpui hnaivai takte ni lo mi dang thah a hlau a nih erawh chuan, Adama chu mihring hmasa ber a ni lo a, Adama fate leh a thlahte ni lo mihring dang an awm tihna a ni.
                                      A pahnihnaah chuan, “Hei hi Adama thlahte chuanna lehkhabu chu a ni,” tih ziak kan hmu leh a (Gen. 5:1). Adama thlahte chuanna lehkhabuah chuan mi dang thlahte (Adama thlah ni ve lote) chanchin chu a ziak tel lo ang tih chu a rin hriat theih nghal mai a.  Adama chuan a fapa pathumna Setha a neih hnu chuan Kum 800 la damin fanu leh fapa te a nei leh tih kan hmu a (Gen. 5:4). Chutichuan Genesis pawh hian Adama thlahte chanchin a ziahnaah chuan a chhui vek seng tawh si lo a, a sawr zim chho tial tial a, a tawp lamah chuan khawvel tlantu nia an ruat Isua krista lo pian chhuahna hnam Juda hnam leh Levi hnamah a hmawr a bawk a ni ta ber a ni. Chutichuan, he lehkhabu (Genesis) hi Adama thlahte chuanna chu a ni a, Bible-a bu  dang chuang zawng zawngah pawh Adama thlahte chuanna lehkhabu Genesis-a mi lo hi chu an sawi tel ta chuang lo a, Bible bu pumpui hi Adama thlahte chanchin chauh chuanna lehkhabu a ni a, Adama thlah lo pawh an awm tho tihna ni awm takin Gen. 5:1 thu hi  hmuh theih a ni.
                              Chutichuan, Adama aṭanga Isua Krista thlenga chhuan awm zawng zawng hi chhuan 76 an ni a, Adama siam zawh a nihna leh khawvel leh thilho zawng zawngte siam zawh an nihna chu bible mi thiamte chuan Kum B.C 4004 kha niin an chhut chhuak a; chuti a nih laiin mi thiamte chuan khawvel hi Kum 4,35,00,00,000 (tluklehdingawn li leh vaibelchhe sawmthumpanga) vela upa a nih tawh thu an chhui chhuah bakah lehkhabu hrang hrang leh chanchinbu ziak hrang hrang aṭanga kan hmuh dan pawhin China ramah chuan kum B.C. 5000 velah te khan hmasawnna ropui takin a lo kal muah muah tawh thu te, Indonesia ramah khian kum 16000 zetah khan mihring an lo awm tawh thu te, Africa khawmualpuiah chuan kum B.C. 5000 kal taah khan sabengtung, mi chengte’n an lo chhawr tawh thu te, China ramah chuan Adama pian hma kum 100 kal taah buh an lo chin tawh thu te leh, India ram ngeiah pawh hnim (thlai) damdawi hi, “hei hi chu mi na atan a ṭha, chu chu kha mi na atan a ṭha,” tih ziak sa Adama pian hma kum 150 vel kal taah khan an lo nei dim diam tawh tih thu te kan hmu a ni.
                                      Tin, Aigupta mite chanchinah hian, an lal chhungkua inthlah chhâwnga lal chho zel hi khawvela lal chhungkaw khat inthlah chhâwnga lal rei ber an niin an sawi a; Jakoba fapa Josepha, Pharoa dawttua lala ṭhu kha a lal hma daih khan Aigupta lal chhungkaw inthlah chhâwnga lalte chu chuan 1200 (sangkhat leh zahnih) chhung inthlah chhâwngin an lo lal tawh a nih chu. Isua Krista aṭanga Adama thleng khân chhuan 76 an tling ve a, chu chu kum 4000 (sangli) chhung a ni a; chhuan sangkhat leh zahnih chu kum engzat chhung nge ni ang? A rei hle ang chu.
                       Tin, a hma lam deuha kan sawi historian pakhat pawh khan Zo hnahthlak zînga hnam khat, Kom chanchin a ziak pawh kha kum B.C 8000 vel laia Kom (Kâwm) hnam chanchin a ziak a nih kha. Chu lo lehah chuan kum 1970-ah khan Russia mi thiamte chuan kum 120,000  kal taa mi kha nausen thla ruk mi hlum bel chhunga awm chu Siberia ram vawtah an hmu chhuak a ni (Moscow - July 10, 1977 No.WB/NC II page 1 Col. 1). Heng thil te han ngaihtuah chuan Adama pian hma hian mihring tam tak an lo piangin an lo thi tawh a ni tih a lang chiang hle a ni.
59. Zawhna   : Tichuan keini Zofate ngei pawh hi Adama thlah kan ni loin i hre ta a ni maw? Khawvel siam zawh hun chu a va lo rei tawh awm tak ve maw le! Tun dinhmunah hi chuan mi tam ber chuan Adama thlah kan ni lo tih hi chu an la awih thei loin a lang. Adama thlah ni lo awma rinna chu ka hre tawh a, mi ṭhenkhat Genesis bu chhiartute sawi ka hriat a ni.
    Chhanna   : Khawvel mi thiamte chhût dân chuan kum maktaduai 36 hma lamah kha chuan mihring hi an la awm lo tûrah an ngai a. Thil hi an chhuiin an chhût dik thiam tawh em em mai a, an chhût dik thiam tawh vânga thlaah leh sikeisenah te pawh lâwnin khâwl te an ṭumtir thei  pawh a ni reng a. Bible-a kan awmna lei hi Ni leh a vela mite’n an hel mup mup anga ngaih dan awm, Josuan Ni a auh din chung châng thu te kha khawvel Kristian zawng zawngin thu taka ngaia an awih ṭhup lai pawh khan Grik mi fing, van lam chanchin zirmi khan Niin  kan awmna lei hi a hel lo a, kan awmna lei hian Ni khi a hel zawk a ni tih a han sawi chuan, Pope khan a man a nih kha, “Bible a kalh, kan thurin a kalh,” an ti mai a nih kha. Mahse tunah chuan khawvelin kan awmna lei hian Ni a hel a ni tih chu an awih tawh a, Kristian zawng zawng pawhin an awih tawh a, “Bible a kalh, thurin a kalh,” an ti tawh lo a nih hi. India mite erawh chuan Isua pian hma kum 250 vel liam ta (B.C. 250)-ah khan kan awmna lei hian Ni khi a hel a ni tih an lo hre tawh tlat a sin!
                             Aw le, tûnah pawh hian keini Zofate hi “Adama thlah kan ni lo,” kan tih hian Zoram Kristianho hian awih rih lo mah sela, an la hre chiang ang a, an la awih ve dawn tho tho a ni. Tin, “Adama thlah kan ni lo,” han tih ngawt hian eng nge awmzia vak a neih? Kan ni lo a nih leh kan ni lo a ni mai a, chu chu kan tan eng nge ṭangkaina a neih a, kan tan eng nge hnemhnânna a neih? kan ti a ni thei. “Adama thlah kan ni lo,” tih hi a tawpna a ni nghal mai lo a, keini Zofateah hian Adama thlaha inruatte leh Israel hnama tel ve anga inngai tlatte hi Sakhaw pakhat bum thlûkin kan awm alawm. Isua thisena tlan ngaia kan inhriat tlat avâng hian. Kristianna hian kan hnam hi min bum a ni e.
60. Zawhna   : E khai! Ngawi teh. Ka hre thiam ta uar mai a! Mi hnamin an hnam bawh chhiatna mawh phura an inhriatnaah zuk tel ve ṭalh kan tum tihna a ni maw? A lo âtthlâk dâwn mang tak e. Ka harh ta huai mai a!
    Chhanna   : A nia sin! Hriat hi finna a nih ang bawkin hriat lohna hi mâwlna a lo ni ṭhin a. Kristian hian Zofate hi min lo bâwih bet hneh êm avâng hian kan mi fing leh fel tak tak hnam hruaitu hmasate pawh he sakhua (Kristianna) hian a bual â zo a, kan nih tur ang kan ni pha lo ta ṭhin a, chu mai pawh ni loin, kan hnam hian kan zia leh nungchang tam tak kan hloh a, kan zahawmna thlengin kan hloh ta a ni.
61. Zawhna   : A nih leh mihring hi kan thih hnu kan thlarau hi kan thil sual tih rah seng tur hian Pathian hian min hremin i ring ve em?
    Chhanna   : Kristian an ni emaw, Judaism an ni emaw, sakhaw dang bia an ni emaw, kan tisa dam laia mihringin thil sual kan tih chuan, kan dam lai ngeiin kan tihsual rah chu kan seng ṭhin a, kan seng mek a, kan la seng zel bawk ang; keini chang lo pawh kan tihsual azirin kan thlahte thleng pawhin an tuar ang. Kan thih hnuah erawh chuan kan dam laia kan thil sual tih man chu kan thlarauin a tuar ve lo ang. A chhan chu mihringin thlarau kan pianpui loh avangin.
62. Zawhna   : A nih leh thih hnua hremna awm tur awm tak khan Kristiante chuan an ruat si a, Bible-ah pawh khan a sawi a ni lo’m ni?
    Chhanna   : Bible-ah pawh thih hnua thil sual tih mana hrem turin a zirtir hauh lo a ni. Bible hi ka chhiar chhuak parh parh ve a, Apocripha bu an tih te nen hian vawi thum ka chhiar chhuak a, ka hmu ve lo. Thupuan bu lamah chuan ring lo mi thi tawhte lo tho leh chuan Setana hoa mi thianghlimte ram hual a, chutah van aṭanga mei lo tlain anmahni a kang ral ta angin mi tam tak hian an chhiar a. Mi dang lahin thil sual titute chu an thihin an thlarau chu meidila na tak tuara awm tur angin an sawi bawk.
                           Mahse Bible an chhiar sual a ni. Isuan mi hausa leh Lazara tehkhin thu a sawi kha mi tam berin tak tak angin an suangtuah a, an zeldin chho vel a ni. Kha thil kha tehkhin thu mai a ni kha. Mihringte an thil sual tih vangin tumah a hrem dawn lo. Hrem ṭula awmte chu an dam lai ngeiin a hrem ang. “Mei mit thei lo” an sawi meidil hi Pathian a ni a, Pathian thinurna, mi sualte chunga a thinrimna alh hi mei angin a sawi mai a ni. Judate sualna avanga phuba laa a hremna pawh kha an chungah Pathian a thinrim a, A.D. 70 velah khan an hmelmate a thahtir vak a, an thah bang pawh ram tinah salah an hruai darh a, kha kha Bible-in khawvel tawp rorelna a sawi kha a ni. Lal Davida chuan,
                                      “Rei lo tea chinah mi suaksual chu a awm tawh dawn si lo,
                                       A ni, a awmna hmun chu en en mah la, a awm tawh lo ang,”
                 a lo ti a (Sam 37:10). chu chu a ni, Bible-a chatuan boralna a sawi chu. Hrem avanga boral a ni emaw, thi ve hrim hrim emaw pawh chu an thih hnu chuan hrem leh tur pawh awm tawh chuang loin an boral a, an awm ta lo a ni. Solomona chuan, “Mihring fate chunga khaw rel leh ramsate chunga khaw rel chu thuhmun a ni si a, khaw rel thuhmun an chungah a tla a ni; pakhat a thih ang bawkin a dang pawh kha a thi a; an zain thawk dan thumhun an ni a, mihring chu ramsa aiin a chungnung lem lo,” a ti a (Thuh. 3:19). A sawi zelnaah chuan, mihring leh ramsa chu vaivut aṭanga siam vek an nih avangin an thih pawhin an danglam chuan loh thu a sawi a. “... An zain vaivuta mi vek an ni a, an zain vaivutah an chang leh vek a ni. Mihring fate thlarau chu chung lamah a chho emaw, ramsa thlarau chu hnuai lamah leiah a chhuk emaw tih tu nge hria,” a ti mai a ni. Chuvangin Bible chuan mi sualte thite thlarau chu hremhmun (Meidil) a tla thla vung vung tur emaw, mi fel, Pathian ringtu thi thlarau chu chung lama van ram pana chho nul nul tur emaw a awm lohzia a sawi zawk a nih chu. “A hnua thil lo awmte hmu turin tuin nge rawn hruai kir leh hlei ang?” a ti mai zawk a ni (Thuh. 3:22).
63. Zawhna   : A nih loh leh Isua thisen khan Adama thlahte sualna chu a thai bo thei tak tak eng em le?
    Chhanna   : Chu pawh chu chianga sawi theih a ni lo. Judaism chuan hman lai lehzualah chuan Messia (Krista) lo kal tur thu an zirtir ngai lo a. Mahse B.C 586 velah khan Babulon lal chuan Jerusalem rûnin a tichhia a, Judate chu salah a hruai a. A hnu lamah Persia chuan Babulon a hneh leh a, Judahote chu Persia rorelna hnuaiah awmin an sakhua te chu an hre ve ta a. Persia mite sakhua aṭang chuan Messia, Judate chhandamtu tur lo kal tur awm niin an zirtir ve leh ṭan ta a ni.
                            Chutichuan Judaism rin dan chu a tir lama mi ai chuan a suak tial tial a, Judaism rin dân aṭangin Kristianna hi a rawn peng chhuak leh a ni a; he Judaism aṭang tho hian Muslim sakhua hi a lo piang chhuak bawk a. Heng sakhaw pahnih Muslim leh Kristian pawh hi an rin dan a inang lo nuaih mai. Abikin he Kristianna hnuaiah pawh rin dan inang loin kohhran tam tak a peng hrang ta reng a nih hi. Han chhuiin han chhût vang vang mah teh. Kan chenna he khawvelah hian Kristian sakhua an lian ber a, a dawt lehtu chu Muslim sakhua a ni leh a. Khawvel ram hrang hrang han thlir ila, Kristianna leh Muslim sakhuain hmun a khuar nasatna zelah inngeih lohna leh tharum thawhna a tam zel a ni. Kristian leh Muslim awm lohna deuh deuh ramah buaina a tlem deuh zel awm e. Judaism te, Hinduism te leh Mizo sakhua te hi a din chhuaktu bik sawi tur an awm lo a, Pathian mihringte hnena a rawn inpuanna thu avangin sakhua hi a lo ding chhuak niin a lang. Mahse, chu thu chu belhchhah emaw, paih ṭhen emaw, tihdanglam emaw a awm (a nih) hian sakhua chu a lo suak tial tial ṭhin. Hinduism aṭangin Buddhism a lo peng chhuak a, Gautama Buddha chuan, “Milem biak loh tur,” ti mah sela, a thih hnu daihah ama lim siamin amah zuitute chuan an be ta. Judaism aṭangin Kristianna a lo peng chhuak a, Isuan, “Vana mi chauh lo chu biak loh tur,” ti mah sela, a thih hnu daihah, amah Isua te, Mary (Isua nu) te an lo be ta hlawm a ni. Chu vang chuan Isuan Adama bawhchhiatna sual a thai bo anga an sawi pawh hian a thai bo dan chanchin an sawi dan pawh a inmil thei hlawm lo a nih hi. Isua lah khan Israel hnam 12 te tan chauha lo kal a nih thu a sawi si a. Israel ramah a lo piang a, Israel ram chhungah chauh thu a hril a, Israel ramah vek a thi leh niin a lang a; hei vang hian  Israel mite tan chauha lo kal a nih thu a sawi te hi chu a pawmawm viau mai. Adama thlahte tana lo kal anga sawi chu a thih hnu lama Isua zirtirna ni lo lo belhchhah mai a ni tawhin a lang. Tumah a chhandam tak tak ngut pawhin a lang lo e. Ani pawh a nu leh pa chu Adama thlah an ni ve ve a, Adama kha sual avanga anchhe dawng a nih chuan ani Isua pawh kha sual vanga anchhe dawng ve tho a ni tihna a ni a, tu nge maw a chhandam theih bik tehlul ang le?
64. Zawhna   : Isua kha mi ṭha leh thianghlim, sualna nei lo niin an sawi si a?
    Chhanna   : Isua chu sualna nei lo angin sawi ṭhin bawk mah sela, Adama kha sualah an puh miau si a, Adama a sual avangin a thlahte zawng zawng chu suala puh thluk vek, chhandam ngai niin an sawi si alawm. A hringtute kha Adama thlah tho an ni si a.
65. Zawhna   : Isua kha chu mipa leh hmeichhe inpawlna kara hrin chhuah ni ve loin an sawi a. A nu kha nula thianghlim (Vergin) a ni a, Joseph-a khan a pawl hmain a rai a, thlarau thianghlimin a raitir niin an sawi a ni.
    Chhanna   : Mizo thawnthuah Kungawrhi chu a nu leh a pa inpawlna tel loa a pa kutzungpui hnai la aṭanga lo piang nia sawi a ni a, chu chu tak tak ni turin i ruat thei ang em? Chuti ang chiah chuan mipa leh hmeichhe inpawlna tel loin Mari kha a rai theih i ring em ni? Elizabeti pasal, Puithiam Zakaria kha Temple-a rawng a bawl hun chhûng a zawh hnu khan inah a hawng a, ina a awm hnu khan Mari kha Zakaria inah thla thum a va awm a nih kha. Zakaria fa a pai tih chu a chiang mai lo em ni? Zakaria chu thlarau thianghlima a khah thu pawh tarlan a nih reng kha. Zakaria kha Levi chi (Puithiam chi) niin ani pawh Adama thlah bawk a ni. Chuti pawh ni lo mah sela, Mari pawh Juda nula tho a ni a, Isua kha Mari’n suala a pai ve tho a nih kha. Lal Davida chuan,
                                 “Ka nu’n sualin mi pai a,”
                               a ti tlat a (Sam 51:5). Isua pawh kha, “Ziritrtu ṭha...,” tia an koh khan, “Engati nge ṭha mi tih,” a ti daih kha (Luka 18:18-19; Matt. 19:17). Chu vang chuan mahni pawh bawh chhiatna sual avanga anchhe dawng ni ve reng chungin suala tlute chhandam chu a hnai lo a ni.
66. Zawhna   : Bible-ah hian Isua hi sualah chuan an puh ve foin a lang a, mahse suala an puhna hi dawt leh belh chian dawl lo tak vek a ni zelin a lang a. Dawt sawi leh mi bum hmangah pawh an puh a, a thiha a thawh leh tur chungchang a sawinaah pawh tidertua an puh thu i sawi tawh nghe nghe kha. Mahse mi a tihderna dawt a sawi pawh hi kan hre lem hlei lo a, a ni lo’m ni?
    Chhanna   : A! Aw. Amaherawh chu a unaute (a pianpuite) kha chu a bum ve zauh kha maw le. Kut an hman ṭhin pakhat, Bawkte kutah a unaute khan kal turin an hrilh a, mahse ani Isua chuan a kal dawn loh thu a hrilh a. Chutia a unaute Bawkte kut hmang tura an kal liam hnu chuan a rukin a kal ve leh ta si a nih kha (Joh. 7:1).
67. Zawhna   : Isua kha a thi a, a tho leh niin an ziak a, a tho leh tak takin i ring em?
    Chhanna   : Mitthi thawh leh thu hi Judaism sakhuaah te, Kristian sakhuaah te leh sakhaw dang dangah a awm ṭhin awm e. Tak tak nge tak tak lo tih chu kan va fiah phak lo miau si alawm le.
                              Isua khan mitthite kha a kaitho a, zawlneite pawh khan mitthi an lo kaitho ve bawk a; chung chu thu hran lo ni ta sela, amah a thi a, a lo tho leh anga ziak hi kei chuan ka ngaihtuahna aṭang chuan ka awih lo a ni. Isua thawh leh thu an sawi khan a tho leh taksa hmu chianga insawite kha mi tlem te an ni a, mi tam takin hmu ve sela chuan a awihawm   deuh dan a awm thei ang. An khenbeh  thu kha chu Muslim-ho chuan, “Isua kha an khengbet lo a, a aiah Pathian Allah khan a khawngaih em avangin mi dang a khenbehtir a ni,” an ti asin! Khatih hun lai khan ruang ruk hmang an awm avangin Isua ruang nia an sawi pawh kha a zirtirte’n an ruk bo mai an hlau a, thlan kha an ventir a ni reng a.
68. Zawhna   : Isua chanchin hi kum 12 a nih aṭanga kum 30 a nih inkar hi Bible-ah a awm lo an ti a, kha mi hun chhung khan hmun dangah a awm tihna em ni?
    Chhanna   : E! ka hre lo le. Mi ṭhenkhat chuan Kashmir ram velah te hian Isua hi a chetla hle ni tein an sawi a, nupui te neiin fa pawh nei deuh duaha sawi thawm a awm a ni. Ziak ṭhenkhatah pawh, Japan ramah a kal a, nupui te neiin fa pawh a nei a, a bo leh ta daih nia sawi thawm pawh a awm bawk. Engpawh ni se kei chuan Isua hi min tlantu tura lo kalah ka ruat lo a, an thlahtu bawhchhiatnaah ka tel bawk lo a, an thlah zingah ka tel lo tlat a.



No comments:

Post a Comment