SAKHAW CHUNGCHANGA INKAWMNA -13

100 Zawhna: Chungte chu lo awm ve bawk mah se a awm ve tho lo maw? Chung aia thu ho tak tak a nih lem loh chuan sakhaw lehkhabu atân chuan a la ṭha tho ang.

      Chhanna: Tûna ka han sawi mai piahah pawh hian thu lo leh pawm tlâk lo pui pui a awm nuk asin! Kan hre sêng lo zâwk ang chu! Han ngaihtuah ve mah teh. Thu tlêm te chu han târlang zawk ila-

                                     Mosia lehkhabu pakhatnaah bung bul lam han en ila, Pathian thil siam chanchin a lo lang a. Ni ruk chhungin a thil siam zawng zawng chu a zo a, a ni ruk ni chuan mihring a siam thu kan hmu a (Gen. 1:26-27). “Pathianin a thil siam tinreng chu a en a, ngai teh, ṭha a ti êm êm a,” a ti a (Gen 1:31). A thil siam tinrêng a en a, ṭha a tih êm êm si kha, thil awm tawh leh awm mek leh lo la awm tûr zawng zawng pawh hre fai vektu Pathian ni si chuan  leiah mihring an sualzia a hmuhin, mihring a lo siam ta chu a inchhîr leh a nih chu maw le (Gen. 6:6-7)! Kei mimawl ve mai, naktuka thil lo thleng tur eng nge tih pawh hre lo hian ka thil tih tawhah inchhîrna ka neih êm êm pawh ka la hre lo a, Pathian ve meuh siin a thil siam tawhah a inchhîr hle ni awm takin a ziak ve miau mai si a, a mak asin! Pathian anpuia siam an nih thu te chu a la sawi tak deuh deuh a (Gen. 1:27; 3:22; 5:1; 9:6). Tin, Israel mipuiin lal neih an duh a, Samuela hnênah an sawi a. Pathianin a hriattîr angin Samuela chuan Israel te chunga lal atân Saula chu hriak a thih a. Mahse Saula chuan Pathian lung a tiawi leh si lo a, “Saula lala ka lo ruat ta chu ka inchhîr a ni,” a ti leh bawk a (I Sam 15:11). A hnu lamah pawh, “... Lalpa chu, Israel te lal atâna Saula a lo siam chu a inchhîr a ni,” tiin a ziak leh bawk (I Sam 15:35)

101 Zawhnas: Ngawi teh, i thu han lâwr khâwmte hi han ngaihtuah chian chuan thil ho leh tih awm lo tak chu a nih lawi si hi maw le!  A mak hle mai.

   Chhanna: A nia sin! Kan naupan lai khân thu inchhâng kan zir a, Presbyterian kohhran kan ni a. “Tu nge Pathian tilungni ber?” an tih khân, keini chuan, “Davida,” kan ti rual ṭhap ṭhap ṭhîn a ni. Pathian tilungni ber nia kan lo ngaih Lal Davida lah khân a sipai zînga mi Uria nupui chu a lo rai pek a (II Samada 11:4-5). A pasal chu râl hlauhawmna lai taka dah tûrin thu a pe a (II Sam 11:15), a thi ta nnghe nghe rêng a ani (II Sam 11:17). Chu mai a ni hlei nêm; Davida fapa Absaloma chuan farnu hmelṭha deuh mai a nei a, Tamari a ni a; Absaloma unaupa (Davida fapa tho) Amnona chuan a unaupa farnu Tamari chu a lo ît a, a duh lo chung a lo pawngsual a, a mutpui bawk a ni (II Sam 13:14)

102 Zawhna: Lal Davidate chhungkua chu an va mak bawk ve maw le” Mi hurherh awm khâwm lah chu zu ni hlawm ngawt a!

      Chhanna: Davida chanchin an sawi ka hriat pakhat phei chu mak deuh asin! an ziahna chanchinbu kha chhhinchhiah nachâng ka lo hre lo a. Kum 1993 January ni tain ka hria. Israel Knesset rorêlnaah an M.P pakhat chuan, “Israel ramah chuan dân hnuaiah mi tin, nawhchizuar emaw, mawngkawhur emaw pawh kan intluk tlâng vêk tûr a ni,” a ti a

                                     Chu M.P chu an hnial ta luai luai mai a. A lo ding chhuak leh chuan, “Engah nge in hnial; Lal Davida ngei pawh kha mawngkawhur a ni lawm. Jonathanate pafa an thih khân a ṭah a,

                                    “... I mi hmangaihna chu a mak a,

                                      Hmeichhe hmangaihna a khûm a ni,”

                       a tih kha,” a ti nia (II sam 1:26). Keinin ṭhian dûn inhmangaihna leh inngainatna nasa tak nei ve pângngai anga kan lo ngaih mai lai khân ani “M.P” ti ve mai ila, an Knesset member pakhatin heti anga Davida leh Jonathana chu tisa châkna lam hawi zâwnga inhmangaih nia a sawi hi a dik lo ang, kan lo tihsak ngawt thei si lo a, mak deuh asin!

103 Zawhna: A va mak tak ve maw le! Chu chu engtik hun laia mi nge i tih kha?

      Chhanna:  Kum 1993 March thlaa ka chhiar kha a ni a, a chanchinbu kha, heti angin a hnu lamah ka sawi chhâwng leh duh dâwn tih ka hre si lo a, chhinchhiah nachâng ka hre lo a; kha chanchinbu khân kum 1993 January thlaa an ram rorêlna sâng ber (parliament ti mai ila) ṭhut khâwmnaa a sawi niin a sawi thânin ka hria.

104 Zawhna: Kristiante rin dân i sawiah khân, an thih veleha Isua ringtute thlarau vâna kal nghâl lo chi ringtu kha an awm thu i sawi em ni kha?

Chhanna: Aw, ni e. Pathian ringtute chu an thih veleha an thlarau vâna kal nghâl mai loin, an thihna hmunah khan an taksa chu Isua lo kal leh hun nghâkin a lo la mu vang vang ang a, chutia an lo mu chu Isua lo kal lehna tawtawrâwt ri khân a rawn kai tho dâwn niin an ring a ni mai. Mi ṭhenkhat leh chuan ringtute thi thlarau chu an thih veleh khân a lo chhuak a, vân ram thlen hmain “Pargatory” an ti a ni awm e, thlarau chawlhlawkna  a awmin an sawi bawk. Ring lo mite thi pawh kha an thlarau chu chuti ang thlarau chawlhlâwknaah chuan a awm a ni awm e. Chu hmun, ring lo mite thlarau hremhmuna kal mai tûrte hremhmuna an kal hma chuan chu hmunah chuan an lo châwl a, Isua lo kal leh hnua hremhmuna khung tûrte an lo chawlh lawkna niin an sawi a, “thlarau saltânna hmun” angin an sawi zâwk nghe nghe a ni. Isua pawh an khenbeha a thih khân chu mi thlarau saltânna hmuna thlarau awmte hnênah chuan thu a zuk sawi niin an ziak nghe nghe asin (I Petera 3:19). Chuti ang chu a nih avângin kohhran ṭhenkhat chu an puithiamte’n Krista ring lotu thi thlarau pawh he hmun, thlarau saltânna (Pargatory) a awmte awmnaa mite hi vânram an chan ve theihna tûrin an ṭawngṭaisak ṭhîn a ni.

105 Zawhna: Kristian ṭheuh ṭheuh pawh an rin dân a va inang lo ve le, a va kal hrang teh nuaih ve maw le? Isua kha mihringah a lo chang lehin rawn hre ve se, tu rin dân ber nge a rawn pawm ang le? A nih loh vêk leh a lo kal lehna an nghah mêk ang hian lo thleng ta phut sela, tute rin dân ber nge a rawn pawm ang le? Nge ni ang a, thlan bik tûr hre lo hian a rawn pawm vek mai zawk ang le aw?

      Chhanna: Heti nuaih hi an ni a, an thurin a inkalh ṭhâm mai bawk si avâng hian leh an thurin (doctrine) a mumal loh bawk avâng hian keini Zofate tân chuan bânsan vang vang chi niin ka hria. Christian sakhua hi indona thlentu a ni tlat mai. Isua ngei pawhin, “Khawvêlah hian rem lentîr tûra lo kal emaw mi ti suh u; rem lentîr tûra lo kal ka ni lo a, khandaih lêntîr tûra lo kal ka ni zâwk,” a ti mauh mai a ni kha (Matt. 10:34; Luka 12:51). Chuti mai pawh ni loin, “Tupawh ka hnêna lo kal chuan a pa te, a nu te, a nupui te, a fa te, a unau te, a farnu te, ama nun nên lam pawh a huat loh chuan ka zirtîr a ni thei lo ang,” te a lo ti zawk si a (Luka 14:26; Matt. 10:37). Tûnah mah indona, inṭhenna a tam tih tawh nâka laia do lêntîr tûra lo kal a nihnaah hian inṭhenna titamtu chu kan Zoramah pawh kristianna hi a lo ni ngei a ni. Khawkhat pawh Kristiana avângin kan inṭhen a, hnam khat pawh kristianna avângin kan inṭhen a, ṭhenawm khawvêng pawh kristianna avângin kan inṭhen a, chhungkhat pawh kristianna avangin kan inṭhen a, nupa pawh kristianna vangin kan inṭhen a; Kristianna avângin, nufa te pafa te, farnu te, nuṭa te, unau te, laizâwn te kan inṭhen pheng phung mai a nih hi. Zofate tân chuan Kristian nih hi thil theih a ni lo; kan hnam sakhua a ni lo a, kan ram chanchin tlêm te tal Bible-ah a ziak em? Ziak lo. Kan hnam chanchin tlêm tal a chuang ve em? Teuh lo mai. An nghah Isua kha lo kal leh tak tak pawh ni sela, Israel ramah bâk a kal chuang lo ang; Israel-ho pawhin an ngaihhlut hauh lo khu.

106 Zawhna: A nih Pathianin mihring leh nungcha dangte a siam hian inang vekin a siam tihna em ni? Kan thu hma lamah khân, “An zain vaivuta mi vek an ni a, an zain vaivutah an chang leh vek a; mihring thlarau chu chung lama chho tûr awm chuang lo leh ramsa thlarau pawh hnuaia lama chhuk tûr awm chuang lo ni awm tak khân kan ngaithla a, thlarau kan nei lo vek tihna em ni?

      Chhanna: Ni e, mihring pawh, ran pawh, rannung pawh, hnim hring pawh nunna thaw neia thaw thei zawng zawngte hian kan lo pian tirh khan nunna thaw chu kan nei vek a ni. Mahse nunna thlarau chu kan pianpui lo reng reng a ni. Mihring tih loh thil nung dang nunna thaw neia nung dang rêng rêngte phei chuan an pian tirha nunna thlarau an nei lo angin a hnu lamah pawh, an thih ni thlengin nunna thlarau chu an nei lo hlen a.

                                     Mihring erawh chuan Pathian hnêna mi nunna thlarau chu an nei a, keini Zofate hnênah chuan Pathianin kan pipute a lo hriattîr angin mihring lo piang chhuak tawh phawt chu nunna thlarau a pe vek a ni. Kristiante erawh chu an Bible sawi dânin Krista ringtute chauhin nunna thlarau Pathian hnêna mi chu an nei a ni awm e, “ .... Tupawh krista thlarau nei lo chu amaha mi a ni lo,” a ti tlat mai (Rom 8:9); chu lo pawh  “...he miah hian amah chu keimahniah a awm reng tih kan hria, thlarau min pêkah hian,” te pawh an ti (I Joh. 3:24). An hriat dân chuan Pathian chuan ama hnêna mi nunna thlarau chu a pe ve ni ngei tûr a ni. Mahse thlarau pahnih neiin an inhre tlat mai thung a, an tisa a lo pian laia an pianpui thlarau (mihring pianpui thlarau) leh Pathian hnen aṭânga an dawn nunna thlarau an nei a nih chu. An ziak kan hmuhah pawh, “thlarau ngei chuan keimahni thlarau nên Pathian fate kan ni tih min hriattîr ṭhîn,” a ti si a (rom 8:16). Keini chuan thlarau pakhat chauh kan nei a, chu chu kan pipute Pathianin a hriattîr dân a ni.

107. Zawhna: A nih leh Isua kha “Pathian fapa,” an ti fo mai a, “Pathian Fapa” a nih dân tak kha engti ang chiin nge ni ang le?

       Chhanna: Pathian hian mirhing ang maia chi thlah ve ta mai ang hialin an cheibawl pawh a ang khawp mai. Isua kha leilung pian hma ata tawh fapa atâna ruat lâwk niin Kristiante chuan an ngai a. Chu chu a hun takah a lo lang ta angin an ngai a ni. Bible lama a inziah dân phung aṭang hian en ta ila a chiang deuh mahna. “A tîrin thu a awm, thu chu Pathian hnênah a awm, thu chu Pathian a ni.” tiin an ziak a (joh. 1:1); tin, hmun dangah pawh, “Nunna thu a tîr ata awm kha, kan bengin kan hriat kha, kan mitin kan hmuh kha...,” a lo ti bawk (I Joh. 1:1)

                                     He laia “Thu,” a tih emaw, “Nunna thu,” a tih emaw hi Isua a ni a, amah a lo lan chiah khân, “Thu chu tisaah a lo chang a, kan zîngah a awm ta a, (Pa fa mal neih ropui angin a ropuizia kan hmu...,” tih a ni (Joh. 1:14). Bible-a kan hmuh dân chuan, Pathian ṭawngka chhuak anga an ziah lan zîngah hian mi pakhat ṭawngkam chhuak ang ni lo kan hmu tel a. Chu vangin Kristianhote zîngah pawh Pathian pakhata mi pathum awm ring leh ring lo an awm rêng a ni. Kohhran ṭhenkhat chuan “Isua chauh hi Pathian a ni,” an tih laiin mi dangin “Pathian pakhatah mi pathum an awm,” an ti tlat thung a, “Isua chauh hi Pathian chu a ni,” titute chuan Pathian pakhata mi pathum awm ringtute chu, “Trinitarian,” an vuah, “Trinity” ringtute an ni.

                                     Pathian ṭawngka chhuak anga an ziah, mi pakhat aia tam ṭawngkam chhuak lo lang hmasa ber chu, “Kan anpuiin, keimahni ang takin mihring siam ila...,” tih hi a ni (Gen. 1:26). A tâwp lamah pawh, “... thu i neihtîr ang u,” tih a ni. “An ti a,” tih tur ni âwm tak a ni a, mahse mi pakhat sawi ang maia sawiin, “a ti a,” tih a ni zêl lawi a. Bung bul bera châng 1-naah hian, “A tîrin Pathianin lei leh vân a siam a,” tih a ni phawt a (Gen. 1:1), a hnu zêlah, “chuti ang, khati ang chuan awm rawh se,” a ti a; a ti a... tih a ni chho zêl a. Mihring a siam dâwnah khân mi pakhat chauh ṭawng ang ni lo kan hmu ta a. Chu  mi hnu chuan mi pakhat chauh ṭawng angin a lang chho leh ta zêl a. Hetah, “Lalpa Pathian chuan, ‘Ngai teh u, mihring chu a chhia leh ṭha hriain keimahni ang a lo ni ta, ....” tih kan hmu leh a ni (Gen. 3:22)

                                     Heti anga Pathian ṭawngka chhuak ni si, mi pakhat ṭawngkam chhuak ang ni lo lo lang tel a awm avâng hian Kristian kohhran tam zâwk chuan Pathian pakhata mi pathum - Pa leh Fapa leh Thlarau thianghlim an ringin an pawm a ni rêng a ni. Mosia hnêna, “awma ka ni,” titu kha Kristian mi thiamho chuan an sawi dân chuan Pathiana mi pahnihna (second person) ISUA a ni e an ti. “Awma ka ni,” tiin Mosia hnênah a inhriattîr hmasa a nih chu (exo. 3:14). Chu Isua chu an rin dân chuan Pathian fapaah an ruat a. Nula thianghlim Mari chuan mipa pâwl hauh loin a pai ta a ni, “Thlarau thianghlimin a raitîr” niin an sawi a. Pathian fapa mal neih chhun niin an ruat (Joh. 1:18; 3:18; I Joh. 4:9).  Chuti ni sela, Pathian pakhata mi pathum - Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim (Matt. 28:19), hming pathum awm chu Pathian vek a lo ni a, Fapa Isua chuan nu Mary a nei a, a pa chu  tu zâwk nge ni ang? Pa chu Isuan “ka pa,” a tih kha a ni ang e, ti dawn ila, a nu Mari raitîrtu kha Thlarau Thianghlim niin an sawi bawk si a. A nihna tak zâwkah chuan Pathianin mihring a rai ngawt lo ang a, ruatnain Pathian fapa chu Isua a ni a, keini pawh ruatna thuah chuan Pathian fate vek kan ni. Johana pawhin, “Pathian faahte min vuah,” a ti a ni. (I Joh. 3:1). Isua fapa nih dân an sawi anga Mari kha Thlarau Thianghlimin a raitîr anga an sawi kha chu, Thlarau Thianghlim khan Mari a rai lo ang a, Elizabeti pasal (Baptistu Johana pa) Puithiam Zakaria khan Mari chu raiin, a mawi zâwngin an sawi a ni zâwk. Chu vâng chuan keni hi mihring mipa chi leh hmeichhe chi infin aṭanga kan nu leh pate (min hringtute) fa kan ni ang bawk hian Isua pawh a pa Zakaria leh a nu Mari chi infin aṭanga Mari fa tak ve tho a ni. Isua chu Pathian ruatna dân aṭangin Pathian fapa a ni angin keini pawh Pathian ruatna dân aṭangin Pathian fate kan ni. Chu vâng chuan Isua chu Pathian fapa mal neih chhun a ni lo, keini pawh kan awm ṭeuh a ni lo’m ni.