108. Zawhna : A dik khawp mai, A nih Kristiante khan pianpui thlarau neiin an inring niin i sawi a, kei pawhin thlarau hi mihringin kan neiin kan pianpui ngei tûrah ka lo ruat ve a; nangin, “Mihringin thlarau kan pianpui lo a, kan nei lo,” i ti si a, engtin nge i sawi fiah ang le?
Chhanna : Ni e, mihring hian thlarau kan nei lo a, kan lo pian chhuah phat pawh khân thlarau hi kan pian chhuahpui hauh lo a ni. Nunna thaw chu kan lo pian chhuah khan kan neiin kan thaw nghal a ni. solomona chuan,
“Vaivut chu a awm angin leiah a chang leh a,
Thlarau chu a petu Pathian hnenah a kîr leh a ni,”
a ti a ni. (Thup. 12:7). Hei pawh hian mihringin thlarau kan neih loh thu leh kan pian chhuahpui loh thu, chatuana nunna thlarau chu Pathian hnêna mi kan dawn mai a nihzia a tichiang hle a ni.
Chu vângin mihring chu kan ei leh in te, kan boruak dawn a\ang te, lum leh vawt kan dawn a\ang te leh thim leh êng kan dawn a\ang tein kan tisa hi a lo insiam a, kan lo \hang lianin kan lo puitling \hîn a ni. A nih leh mihring hian thlarau pian chhuahpuiin lo nei ta ila, eng hun lai takah khan nge kan thlarau chu a lo tel \an ang? Kan thil ei a\angin em ni ang? Maian bai kan ei a\ang khân a lo tel \an nge ni ang a, kan bawnghnute in a\angin em ni ang? Ni êng kan dawn a\ang khân a lo tel em ni ang? A nih loh leh ka pa chiah khân thlarau a lo tel nge ni a, ka nu chi zâwkah khân a lo tel em ni zâwk dâwn? Fa nei tawh lo tûra insiamte hian thlarau an up hlum \euh ta tihna a ni ang em? Pathian hnêna mi chauh lo chu keini mihring hian thlarau kan nei lo.
109. Zawhna : Ni e ti rawh. Thlarau chu kan nei lo ni awm tak a ni. Thlahtu bulte’n an bawh chhiat avânga chatuan nunna pawh chang zo lo, Pathian nunna pawh zawm thei tawh loa lo chat ta angin kan lo ngai a, kan taksa (tisa) thihna lo awm \hîn pawh hi chu bawhchhiatna avâng chu niin kan ngai \hîn.
Chhanna : Chûngte chu a nia Kristiante kal dik lohna chu. Mihringin thlarau kan neih loh avângin kan taksa thil tihsual avânga chatuan nun hloh khawpa Pathian nêna kan inzawmna chat tûr a awm lo a, kan tisa taksa pawh hi chatuana nung tûra (thi lo tura) siam a ni lo hrim hrim bawk a ni. Pathian remruat dân zâwkah chuan awm \an ni neia lo piang chhuak zawng zawngte hi tâwp ni (thih ni) nei leh vek tûr an ni zâwk a ni. “Tualthattu tumah chatuan nunna pai rêng rêng an awm lo,” tiin an ziak a (IJoh. 3:15), mihring faah tualthat lo pawh tumah chatuan nunna pai an awm chuang hauh lo. “Mawmrâng tlângah chuan zawhte ki nei a awm a, a hmu chu an thi zêl,” an ti a, a hmu lote pawh an thi tho ang hi a ni e.
110. Zawhna : I tehkhin thiam hle mai. A nih leh, “Pathianin chatuana nunna min pe a, chu mi nunna chu a fapaah a awm a ni,” tih a ni a (I Joh. 5:11), hei hi engti anga ngaih tûr nge i ang?
Chhanna : “Pathianin chatuana nunna min pe a,” tih chin hi chu dik thlapah pawm theih ni mah sela, “chu mi nunna chu a fapaah a awm a ni,” tih tak mai hi pawmzam theih a ni lo ang. A chhan chu, “a fapaah,” tihah hian Isua an puh ngei awm si a. Isua chu keimahni ang bawka mihring pângngai ve tho a ni a, mipa leh hmeichhe kara piang ve mai a ni. Khawii lam thlarau mah hian mihring hmeichhia a zuk rai lek dâwn lo a ni. Lal solomona chuan mihring dik tak a nihzia a insawi fiahna atân,
“Thi thei mihring dang ang ka ni a,
Mihring hmasa hluma siam thlah bawk chu;
Nupa inpâwl nawm laia pa chi tla a\angin
Nu pum chhûnga din ka ni e,
Thla kaw chhûng nu thisen châwm len chu,”
tiin a sawi a ni (Apocripha Solomona 7:1-2).
Chatuana nunna chu Isuaah a awm a nih chuan, keimahniah pawh a awm ang. Pathianah chauh chatuan nunna a awm chuan, keimahniah a awm lo ang bawkin Isuaah pawh a awm lo ang. Hmun dangah pawh.
“Kan dam rei nge rei lo thi tûr vek kan ni,”
a ti bawk (Apocripha Wisdom of Solomon 15:17). Chu vângin awm \an ni (pian ni) neia tâwp ni (thih ni) nei leh chi zawng zawng hian chatuana nunna an nei lo, chatuana nunna neitu chu awm \an ni leh tawp ni nei ve lo Pathian chauh a ni.
111. Zawhna : A fiah khawp mai. A nih leh thil pakhat hriat thiam har ka tih deuh \hin chu, Isua \awngka chhuak anga an ziah, “Pathianin khawvêl a hmangaih êm êm a, chutichuan a fapa mal neih chhun a pe a, amah chu tupawh a ring apiang an boral loh a, chatuana nun an neih zâwk nan,” a ti a (Joh. 3:16). Chuti anga Pathianin khawvêl chu a fapa neih chhun pe hial khawpa a hmangaih si chuan engati nge Johana hian, “Khawvêl hi hmangaih suh ula, khawvêla thil awmte pawh hi hmangaih hek suh u,” a tih tlat si le (I Joh. 2:15).
Chhanna : Isuan “Khawvêl,” a tih leh Johana’n “Khawvêl,” a tih hi a inang lo tlat pek alâwm maw le! Isuan, “Khawvêl,” tia a sawi Pathianin a hmangaih êm êma kha ‘mihring’ a sawina a nia, thil dang a tel lo rêng rêng a ni. Johana’n, “Khawvêl,” a tih ve leh thung chu mihring tel hauh loa kan chênna khawvêl leh a chhûnga awm zawng zawng hi a ni.
Johana’n khawvel hmangaih lo tûr leh he khawvêl chhûnga awm zawng zawngte pawh hmangaih lo tûra a tihna chhan chu Isua ngeiin a zirtîrte tâna a \awng\ainaah khân, “Khawvêlin anni chu an hua a, khawvêla mi an nih loh avângin, kei khawvêla mi ka ni lo ang bawk hian,” a ti a (Joh 17:14). Tin, hmun dangah pawh, “Ka ram chu he khawvêla mi hi a ni lo; ka ram chu he khawvêla mi hi ni sela, ka \huihhruaite’n an bei ang, Judate hnêna pêka ka awm loh nân; nimahsela ka ram zawng heta mi hi a ni lo,” a ti a ni (Joh 18:36). A danga kan hmuh lehah chuan, “... Mihring fapa a rama lo kal an hmuh hma loh chuan...,” tih a ni bawk (matt. 16:28). Johana’n zêl anga a awm thu a ziaknaah pawh khan, “Khawvêl ram chu kan lalpa leh a krista ram a lo ni ta,” tia a sawi pawh khân a ziah hun lai ang mihring thinlung ram bak a pêl chuang hauh lo tih a lang reng a ni (Thup. 11:15). Chutichuan Isua \awngka a\anga lo langah pawh khân Kristiante Pathian chuan, “Khawvêl a hmangaih,” ti mah sela, khawvêl leh a chhûnga awm engmah a hmangaih lo a, Isua ringtute chauh a ni a hmangaih ni; mihring dang pawh a hmangaih lo.
Chutichuan Isua khan amah ringtute chauh lo chu a hmangaih lo a, he kan chênna khawvêl leh a chhûnga awm mihring, amah ring duh lotute leh thil zawng zawng pawh a hmangaih loh avângin Isua rilru kha Johana khân a hre chiang êm êm mai a, “Khawvêl thil awm zawng zawng tisa châkna te, mit châkna te, dam chhûng ropuina lam te hi paa chhuak a ni lo a, khawvêla chhuak a ni zâwk,” tiin a sawi zâwk a nih kha (I Joh. 2:16). Isua khân thu a hrilh nasa si a, “Tupawh a nu emaw, a pa emaw keimah aia hmangaih zâwk chu ka mi ni tlâk a ni lo; tupawh a fanu emaw, a fapa emaw keimah aia hmangaih zâwk pawh, ka mi ni tlak a ni lo,” a lo ti hmiah si a (Matt. 10:37; Luka 14:26). An inzui ngun si a, thu a fah hnem êm alâwm.
Hla siamtu pakhat chuan,
“Khawngaihna Isua hringnun mite chuan,
He khawvêl hi an ram a ni si lo;
Khawvêl hmangaih suh se, a chhûng thil nên,”
a han ti a, Isua leh a zuitute rilru puthmang a hre chiang hle niin ka hria: anmahniho chu an inhmangaih thiam khawp a, Isua vânah a lâwn an tih hnu phei kha chuan an thil neih engkim an in\âwm ni awmin an sawi nghe nghe a ni.
Mahse khawvêla thil awmte hi Pa Pathiana chhuak ni lo anga an sawi laiin kei chuan khawvêl leh a chhûnga thil engkim mai hi Pathian a\anga chhuak vek niin ka hre zâwk a ni. Chu vang chuan hla siamtu hian
“Hmangaih lal fate’n khawvêl kan hmangaih,
Khawvel hi kan ta, a chhûng thil nen,”
a lo ti a; he hla hi kei chuan ka thlâwp zâwk a ni. “Judaism,” an tih mai, hmasanga Juda mite sakhua zâwka an Pathian Jehova betute zînga pakhat pawhin a fakna hla siamah chuan,
“Leilung leh a chhûnga thil awm zawng zawng hi Lalpa ta a ni a,
Khawvêl leh a chhûnga chêngte nên hian,”
a lo ti ve tho a ni (Sam 24:1). Chu vângin Pathian ta a ni a, keini pawh hi ata kan ni a, keini pawhin khawvêl hi kan ta a niin a chhûnga awm zawng zawngte pawh hi kan ta vek a ni tih ka pawm a ni.
112. Zawhna : Nichîna kan sawiah khân Isua kha “Pathian Fapa” ni hliah hliah bik ni awm tak khân a ziak a, “Thlarau Tianghlimin a paitîr,” tih Trinity thurin buah chuan a sawi a ni awm e. Chu vâng chuan “Pathian Fapa,” han tih theih tûr ang chi thil a awm a ni lo maw?
Chhanna : Vantirhkoh khân Mari hnênah khân a rai tûr thu a hrilh a (Luka 1:30-33), chutih lai chuan Mari chuan pasal pawh a la nei lo a, nula thianghlim (vergin) a la ni awm e. A raitûr thu hrilhtu hi Grabiela niin an sawi a; Mari pawh khân mak a ti ni awm tak a ni, “Chûng chu engtin nge ni ang? mipa ka nei si loa,” a ti niin an ziak a (Luka 1:34)
Heta a ziak ang hian Mari chu mipa pâwl loha rai a nih avânga a fa hrin chu “Pathian fapaa” ngaih ni dâwn se, Mari laichinnu Elizabeti pawh a ching niin an sawi a, chu mi hnu chuan Johana (baptistu kha) a pai a (Luka 1:36); tin, Abrahama, tar tawh tak leh a nupui Sari tar thi hul tawh fa nei thei tawh lo tûra ngaih pawhin fapa Isaaka an nei leh a ni a, heng mi pahnihte, Johana leh Isaaka pawh hi Pathianin a paitîr ve tho an nih si chuan engati nge Isua chauh chu “Pathian fapa mal neih chhun” a nih? Elizabeti kha mihring nih dân phungah chuan (Pathian hna thawh a lan loh chuan) fa nei tawh lo tûr a ni si a, Sari pawh chuti ang bawk chu a ni (Gen. 18:11)
Mari hi mipa pâwl loha rai tûr chuan, Pathian thiltih tel loa mihring dân a\anga ngawt chuan thil theih loh a nihzia pawh an ziak chiang a, a dik rêng bawk a; chuti ang chiah chuan Elizabeti leh Sari pawh Pathian hna thawh tel loa mihring dân ang chuan fa pai theihna an nei tawh lo tih an ziak chiang hle bawk a. An pathum hian fa pai tûrin Pathian hnathawh an lan vek a ngai a, a lang ta vekin an ziak bawk a. Mahse Isua chu “Pathian fapa mal neih chhun,” tiin an han ziak bîk a; an Pathum hian Isua te, baptistu Joahana te, Isaaka te hi Pathian fapa ni tlâng vek awm, Isua chauh a ni ta bîk a nih chu. A reng thuah an ziah dân hi an uar mah mah a, \awng dik a niin ka hre lo. “A fapa mal,” tih mai an duh tawk lo a, “A fapa mal neih chhun,” an han ti kher a. “A fapa mal,” ti chauh pawhin ziak sela, fapa dang a nei lo tih a kâwk sa tho tho a; “A fapa neih chhun,” tih chauh pawhin, “mal” tel lo hian ziak pawh ni sela, fapa dang a nei lo tih a la kâwk fo tho mai. Chu vângin, “A fapa mal neih chhun,” tih hi a dik lo a ni.
113. Zawhna : E! A chiang kêk kâwk hle mai. A nih loh leh Kristainte chuan Bible-a Thuthlung Hlui emaw, Thuthlung Thar emaw hi Pathian thu niin, an sakhaw lehkhabu thianghlimah an pawm vek a; Thuthlung hlui bu hi “Thuthlung Thar hlimthla a ni e,” an ti a; tin, Thuthlung Thar bu phei chu an innghahna tak tak a ni lehghal âwm e.
Chutichuan Thuthlung Hlui lamah te leh Thuthlung Thar lamah te chuan khawvêl kal dan phung pangngai pêla Pathian hnathawh lo lang ni awm tak tak ‘thil’ a awm thluah mai a, abikin Isua chungchang thu leh a rawngbâwlna chanchinah a tam zual a. Hêngte hi sakhaw dik leh dik lo a lan chhuahna thil pakhatah ngaih theih a ni ang em?
Chhanna : Heti ang chi, khawvêl kal dân phung pângngai piah lama “thil mak”, an tih ang chu Pathian hnathawh leh thiltih anga lo lang hi Kristian zîngah chauh leh Judaism pawmtute zîngah chauh ni loin, sakhaw dang pawmtute zîngah pawh a lo awm ve vek alâwm maw le! heti anga thil mak anga lo lang, thlarau khawvêl lam a\anga an thiltih ni awm tak an ziak a\anga sakhaw dik zawn tûr ni dâwn sela, sakhaw dik lo tûr kan hmu zo meuh lo ang. Chuti khawp chuan sakhaw hrang hrang hian an nei vekin an sawi.
Chuti ang thil mak chu sawi tûr a awm nuk mai. Hindu sakhaw zuitu zîngah chuan hman laiin India rama pûk pakhatah Puithiamin rawng a bâwl laiin pûk chhûng chu a lo êng ta kulh mai a, chu mi hriat rengna atân chuan tun laia Diwali (Eng Kut) hi an hmang ta \hîn niin an sawi a ni. Tin, hei hian Isua lo pian tirha berâmpute awmna vel lo êng ta phut nên pawh a inang deuh roh awm e. Tin, Zoaraster-a naupan laia dawithiam lalpain tihhlum a tum laiin chinghne riltamho ei zawh atân pûkah a dah a, an ei duh rêng rêng lo mai a. Hei hi Davida sakeibaknei pûkah an ei zawh atâna an paih a, an ei duh si loh nên pawh khân a inang phian mai. Chu lo lehah Zoaraster bawk chu dawithiam lalpa chuan biak in chhûngah meialh zîngah kan hlumtîr tûrin a dah lût leh a, mahse a kâng hlum awzawng lo a, him pial bawka lâk chhuah leh a ni a; hei hian Daniela \hiante - Sadraka te, Mesaka te leh Abednegoa te meipuia an paih laia an kâng hlum thei lo nên pawh khan a inang viau bawk âwm e.
Tin, Mohammed-a a lo pian veleh khân khawvêl pum puia milem pathiante chu an khûr a, ant tlu keh chuai chuai hlawm mai a. A rawn men chhuah hmasak berah chuan vân lam hawiin, ‘Allah chauh lo chu Pathian dang a awm lo, Mohammed-a hi Allah zawlnei a ni,” tiin a \awng chhuak niin an sawi. Mohammed-a a lo pian chuan tlangte chuan, “Allah chauh lo chu Pathian a awm lo,” tiin hlimin an lam a ni an ti. A! sawi tûr tam tak a awm a, sawi sên a ni lo.
No comments:
Post a Comment